History of Bergamot

Bergamot is tegenwoordig vooral bekend als etherische olie en als een van de belangrijkste ingrediënten in Earl Grey-thee. Het is minder bekend dat mensen bergamot al duizenden jaren gebruiken. Van het oude Azië tot de moderne aromatherapie, het zal je misschien verrassen hoe ver bergamot het geschopt heeft en op hoeveel manieren bergamot door de eeuwen heen gebruikt is.

Wat is bergamot?

Over het algemeen denken de meeste mensen in de eerste plaats aan de citrusboom die in Italië groeit. In werkelijkheid zijn er twee verschillende soorten bergamot: één daarvan is de citrusboom, de andere is een kruid dat in Noord-Amerika voorkomt. De citrusboom, wetenschappelijk bekend als Citrus bergamia, is een kleine boom die alleen in de winter bloeit. De bergamotboom produceert een specifiek soort citrusvrucht. De vrucht is ongeveer even groot als een sinaasappel, heeft als deze rijp is de kleur van een citroen en lijkt qua vorm op een peer (2). Sommigen vermoeden dat dit soort bergamot een kruising is tussen een citroen en een limoen, terwijl anderen geloven dat deze soort een kruising is tussen een citroen en een grapefruit (2).

Het bergamotkruid dat in Amerika gevonden wordt, Monarda fistulosa of Monarda didyma, is een soort wilde bloem die deel uitmaakt van de muntfamilie (4). Bergamotkruid wordt vaak 'wilde bergamot' genoemd en komt op het hele Noord-Amerikaanse continent voor. Dit wilde kruid produceert roze en lavendelkleurige bloemen. Hoewel het kruid geen vruchten produceert, is het zeer aantrekkelijk voor zowel bijen als kolibries (4). Deze twee soorten bergamot hebben dezelfde naam, maar zijn twee zeer verschillende planten met verschillende chemische samenstellingen. De citrusvrucht bevat neoeriocitrin, naringine, ponceritin en mitrocin (3). Het kruid bestaat daarentegen uit p-cymeen, thymol, a-pineen, b-pineen en citronellylacetaat (7). Hoewel deze verschillende samenstellingen unieke resultaten opleveren, toont de geschiedenis aan dat beide soorten bergamot door de jaren heen nuttig zijn geweest.

Bergamot door de jaren heen

Men denkt dat de bergamotboom uit Zuidoost-Azië komt, waar alle citrusbomen oorspronkelijk vandaan komen. Men gelooft dat bergamot via de Zijderoute vanuit Azië naar Perzië is gebracht (7). Van daaruit werd bergamot naar verschillende landen aan de Middellandse Zee gebracht, zoals Griekenland. De vrucht vervolgde vanuit daar zijn reis. Het is niet precies bekend wanneer dit gebeurde, maar het is waarschijnlijk dat bergamot enige tijd voor de eerste eeuw voor Christus naar Perzië werd gebracht (7). De bergamotboom werd door de jaren heen naar Marokko, Frankrijk, Turkije, Tunesië, Algerije en Italië verspreid. De hedendaagse versie van de citrusboom werd in Italië gehybridiseerd door tuinders. Men gelooft dat dit rond 1000 na Christus gebeurde (8). Toen de Europeanen naar Zuid-Amerika gingen, namen sommigen bergamotbomen mee naar Argentinië en Brazilië waar ze tegenwoordig nog steeds groeien (7).

Bergamot: waar komt de naam vandaan?

De naam 'bergamot' heeft twee verschillende oorsprongen. Eén verhaal beweert dat de naam afgeleid is van de Italiaanse plaats Bergamo, die beroemd was om zijn bergamotboomgaarden (1). Volgens een ander verhaal is de naam afgeleid van 'bey armut', wat Turks is voor 'de peer van de prins' (1). Het bergamotkruid is vernoemd naar de Spaanse arts en botanicus Nicolas Monardes, die het eerste boek schreef waarin deze plant genoemd wordt (6).

De citrusvrucht, het kruid en de olie werden in het verleden gebruikt om thee, medicijnen en zelfs schoonheidsproducten te maken. Zowel de citrusvrucht als het kruid werden echter ook op een aantal verschillende culturele en praktische manieren gebruikt, waardoor ze door verschillende samenlevingen door de jaren heen als waardevol werden beschouwd. Lees verder en ontdek hoe nuttig de vrucht en de olie door de jaren heen zijn geweest.

Bergamot in eten en drinken

In de huidige samenleving is bergamot vooral bekend als een hoofdingrediënt in Earl Grey-thee en Lady Grey-thee. Volgens de meeste historische documenten bracht de graaf van Grey voor het eerst Earl Grey-thee naar de westerse wereld. Dit gebeurde tegen het eind van de achttiende eeuw, nadat een Chinese edelman hem kennis had laten maken met de thee (7). Het is interessant dat in andere documenten beweerd wordt dat bergamot vanuit Italië naar Noord-Europa werd gebracht. Steden in Italië verbouwden in deze periode bergamotbossen om handel te drijven met reizende kooplieden (1). Het maakt niet uit welk verhaal waar is, bergamotthee bestaat namelijk al sinds de oudheid in China en werd pas in de victoriaanse periode in Europa geïntroduceerd. Daarnaast is er een Perzische thee van bergamotolie die al sinds de eerste eeuw voor Christus in het Midden-Oosten bestaat (7).

De vrucht wordt vaak gebruikt voor thee. Mensen eten de vrucht niet omdat deze te bitter is. De Turken en Grieken gebruiken bergamot echter al eeuwen in hun keukens. Een voorbeeld hiervan is Turkse marmelade, die al eeuwenlang een luxeproduct is in Turkije. Europeanen gebruikten in de negentiende en twintigste eeuw vaak bergamot om snoep smaak te geven (2).

Er was voor de komst van de Europeanen een aantal Indiaanse stammen die thee maakten van wilde bergamot. Vooral de Oswego-stam stond bekend om zijn voorkeur voor thee gemaakt van het bergamotkruid. Die voorkeur was zo sterk dat een van de gebruikelijke bijnamen voor deze plant 'Oswego-thee' is (4). Volgens historische documenten heeft het kruid zijn naam te danken aan thee gemaakt van wilde bergamot, omdat de thee naar verluidt een kruidige citrussmaak heeft.

Bergamotthee werd tijdens de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog ook populair in koloniaal Amerika. Na de Boston Tea Party begonnen veel Amerikanen bergamotkruidenthee te maken als vervanging voor de Britse thee die ze weigerden te drinken (6). Het kruid werd in tegenstelling tot de vrucht door Indianen vaak gebruikt om maaltijden op smaak te brengen. Ook aten ze de bladeren zelf (4).

Bergamot als medicijn

Veel verschillende culturen gebruikten bergamot niet alleen voor thee, maar ook als medicijn. De traditionele Chinese geneeskunde gebruikte bergamotolie om de spijsvertering te ondersteunen, spierpijn te verlichten, de huid te verjongen en de groei van bacteriën te voorkomen (7). Ayurvedische doktoren in het oude India gebruikten bergamotolie om de gezondheid van de huid te bevorderen en om de spijsvertering te helpen. De oude Indiërs gebruikten bergamot ook als antiseptisch en antibacterieel middel. Bergamotolie gebruikten ze om koorts te behandelen. Men gelooft ook dat bergamotolie in de Ayurvedische geneeskunde gebruikt werd om psychische stoornissen zoals angst en depressie te behandelen (10).

Inwoners van het oude Perzië en Griekenland brandden bergamot in wierookbranders om ademhalingsproblemen te behandelen (7). Dit gebruik werd na de opkomst van het Ottomaanse Rijk overgenomen door de Turken. De Italianen dronken vaak bergamotsap om van wormen af te komen, malaria te behandelen en koorts te verminderen. Daarnaast gebruikten de Italianen bergamotolie als antiseptisch middel om wonden te behandelen en infecties te voorkomen (8).

Indiaanse stammen in Noord-Amerika dronken thee gemaakt van bergamotkruid vanwege de voordelige effecten en aangename smaak. Ze gebruikten bergamot in thee om infecties in de mond of keel, tandvleesontsteking en gastro-intestinale problemen te behandelen. Het is interessant dat hoewel het kruid compleet anders is dan de vrucht, beide planten gebruikt werden vanwege hun antiseptische eigenschappen (4). Veel Indiaanse stammen beseften dat bergamotkruid gebruikt kon worden om keelinfecties of open wonden te behandelen. Ze maakten dus vaak een pasta met bergamot om verwondingen te behandelen. Daarnaast zouden sommige stammen het kruid gebruiken om mondinfecties tegen te gaan. Bergamotkruid was dus een van de eerste materialen dat als mondwater werd gebruikt (4).

Bergamot in cosmetica

Bergamot is niet alleen bekend als een belangrijk ingrediënt in Earl Grey-thee, maar ook vanwege zijn rol in parfums, eau de cologne en andere schoonheidsproducten. Het is minder bekend dat bergamot al duizenden jaren en door culturen over de hele wereld gebruikt wordt in persoonlijke verzorgingsproducten. Bergamotolie was in het oude China en andere landen in Zuidoost-Azië razend populair onder de elite. Zowel mannen als vrouwen brachten bergamotolie aan op hun lichaam en kleding om zichzelf te omringen met de aangename citrusgeur (8). Men gelooft dat bergamot ook gebruikt werd als parfum in het oude Perzië, Griekenland en het Ottomaanse Rijk. Bergamot was in deze oude samenlevingen zo waardevol dat alleen royalty's of de rijkste edelen het konden betalen (7).

Bergamotolie werd ook zeer gewaardeerd door de Romeinse en Italiaanse elite vanwege zijn aangename geur. Ze gebruikten het om hun lichaamsgeur te verdoezelen (10). De Fransman Francis Procopius maakte tijdens een bezoek aan Sicilië in 1686 voor het eerst kennis met bergamotolie (8). Procopius bracht bergamotolie - dat toen vaak bergamotwater genoemd werd - mee naar Frankrijk, waarna de Europeanen het begonnen te gebruiken in diverse soorten parfums (8). Interessant is dat de geurige aard van bergamot, wat de vrucht zo geschikt maakt voor parfums, ook de reden is dat veel mensen de vrucht niet eten. De vrucht zou naar verluidt naar parfum smaken (8). Men ontwikkelde in 1709 een soort lichaamsluchtje voor mannen, met bergamot als hoofdbestanddeel. Het luchtje werd eau de cologne-water genoemd en was de eerste eau de cologne voor mannen ter wereld (8). Zonder bergamot zou de huidige wereldwijde eau de cologne-industrie voor mannen nooit hebben bestaan!

Verschillende samenlevingen hebben bergamotolie niet alleen in parfums en eau de colognes gebruikt, maar ook als soort deodorant. Omdat men dacht dat bergamot antiseptische en antibacteriële eigenschappen had, brachten ze het onder andere aan op de oksels om bacteriële geuren te verminderen. Het is waarschijnlijk dat mensen in het oude China, Griekenland en Turkije de wetenschappelijke werking ervan niet snapten. Ze wisten echter wel dat het aanbrengen van bergamot op specifieke lichaamsdelen kon helpen met het verminderen van lichaamsgeur. En dus werd bergamot gebruikt in een van 's werelds eerste deodorants. (8)

Hoewel de citrusvrucht de eerste van de twee soorten was die in Europa voor de persoonlijke verzorging gebruikt werd, wordt het kruid ook al eeuwenlang gebruikt in schoonheidsproducten. Wilde bergamot werd net als de vrucht vaak gebruikt als soort parfum. Inheemse mensen wreven kapotte bergamotbladeren over hun kleding of huid om zichzelf beter te laten ruiken (4).

Bergamot werd in Noord-Amerika ook gebruikt als soort pommade. Ze vlochten kapotte bladeren in hun haar om het een aangename citrusgeur te geven (4). Leden van de Cheyenne-stam stonden erom bekend bergamotbladeren in de manen en staarten van hun paarden te vlechten zodat ook zij beter roken (4). Toen bergamot in Europa geïntroduceerd werd, werd de vrucht al snel een populaire toevoeging aan pommades van de elite en ingrediënten van parfummakers (5).

Bergamot in de cultuur

De vrucht werd niet alleen in medicijnen en schoonheidsproducten gebruikt, maar was in veel oude culturen ook van religieus en spiritueel belang. Inwoners van het oude China en oude India geloofden dat bergamotolie veel genezende eigenschappen had omdat de olie mensen kon helpen met het herstellen van de energiestroom in hun lichaam (5). Deze samenlevingen gebruikten bergamot dus in reinigende rituelen om iemand op zowel spiritueel als fysiek vlak gezond te houden.

Ook in Noord-Amerika geloofde men dat wilde bergamot kon helpen met spirituele en fysieke genezing. Indianen gebruikten bergamotthee in reinigende rituelen en zweethutten om negatieve energieën weg te spoelen en het lichaam te helpen herstellen naar een harmonieuze staat. Daarnaast geloofden sommige stammen dat wilde bergamot die je bij je droeg of in huis bewaarde voor voorspoed en geluk zorgde. We weten dat ze bergamot in hun medicijntassen bewaarden (4).

De handel in bergamot

Bergamot heeft ook in de historische handel een belangrijke rol gespeeld. Vooral de vrucht was een zeer gewaarderd handelswaar in de Oude Wereld. Zoals eerder gezegd werd de vrucht via de Zijderoute voor het eerst vanuit Zuidoost-Azië getransporteerd (7) Aangezien de Zijderoute de langste handelsroute was van Azië naar Griekenland en het Midden-Oosten, weerspiegelt dit de hoge waarde die bergamot had voor oude handelaren. Het is zeer waarschijnlijk dat de vrucht door middel van handel naar andere landen gebracht is.

Bergamot was in het begin van de achttiende eeuw een zeer gewaardeerd handelswaar in Europa. De vrucht werd om te beginnen vooral in Italië gekweekt (10). Als gevolg hiervan werden bergamotboomgaarden in verschillende regio's van Italië aangelegd. Deze tuinbouw was gedurende het grootste deel van 200 jaar een primair onderdeel van de Italiaanse economie (10). Tijdens de Tweede Wereldoorlog weigerde Italië echter om bergamotproducten te exporteren naar de geallieerden. Braziliaanse en Mexicaanse bedrijven die bergamotproducten verkochten werden als gevolg daarvan steeds populairder (7). Hierdoor konden landen in Latijns-Amerika een enorme economie rondom bergamot ontwikkelen en verloor Italië zijn monopolie op deze natuurlijke hulpbron in de moderne wereldmarkt.

Bergamot in de politiek

Bergamot was niet alleen belangrijk in de religie en als handelswaar, maar werd ook gebruikt als politiek hulpmiddel. Zoals eerder gezegd bracht de graaf van Grey bergamot naar Europa, nadat hij een proefmonster had gekregen van een Chinese edelman. Sommige documenten stellen dat de graaf van Grey een wetsvoorstel bij het parlement indiende waarin het gebruik van thee op basis van bergamot werd gepresenteerd als een manier om diplomatieke betrekkingen tussen Engeland en China aan te moedigen (5). Bergamot werd op deze manier een diplomatiek hulpmiddel voor deze twee landen.

Bergamotkruid kreeg tijdens de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog een politieke betekenis (6). De Amerikanen begonnen bergamot te gebruiken als vervanging voor Britse thee, wat het in wezen een hulpmiddel in hun opstand tegen Groot-Brittannië maakte. Interessant is dat in deze situatie bergamot gebruikt werd om politiek verzet in plaats van politieke harmonie te vergemakkelijken.

Tuinieren met bergamot

Voordat de vrucht in Europa gebruikt werd voor thee en schoonheidsproducten was deze vooral bekend als sierboom in de tuinen van de Italiaanse elite. Ze vonden de boom niet alleen mooi om te zien, maar waardeerden deze ook omdat het een van de weinige bomen was die in de winter fruit produceerde (8). Het is onbekend wanneer de bergamotboom voor het eerst in de tuinen van Italië verscheen, maar de eerste Europese documenten waarin de vrucht genoemd wordt dateren uit 1646. Het is dus zeker dat het enige tijd eerder was (8). De vrucht werd op een zelfde soort manier gewaardeerd door de Perzen en Turken. Bergamot had zo'n grote waarde voor de Turkse elite dat het 'de peer van de prins' genoemd werd en alleen gevonden kon worden in de meest elite tuinen van het Ottomaanse Rijk (1).

Toen bergamot ook in andere Europese landen populair werd, was het niet ongebruikelijk om de bergamotboom in Engelse parken of de koninklijke tuinen van Spanje te zien (8). Toen de Europese elite boerderijen oprichtte in Amerika, bracht ze bergamotbomen mee om hun tuinen tijdens de wintermaanden op te fleuren. De Europeanen en kolonisten in Amerika beschouwden bergamotkruid als exotisch (4). Het kruid werd als gevolg daarvan al snel in Europese tuinen geplant. Wilde bergamot was zelfs het eerste inheems kruid in Ontario dat in de Europese tuinbouw geïntroduceerd werd (4).

Bergamot van Young Living

Bergamot is dankzij zijn citrusgeur niet alleen perfect voor in de ochtend, maar kan ook gebruikt worden om klusjes in huis te ondersteunen. De geel-groene schil van de vrucht wordt koudgeperst om de etherische olie te produceren. Bergamotolie heeft een scherpe, opbeurende geur met zoete, ontspannende elementen. De olie heeft huidreinigende eigenschappen en de elegante geur wordt vaak gebruikt in luxe parfums, shampoo, zeep en reinigers. Bergamotolie kan lichtgevoeligheid veroorzaken, gebruik deze olie dus niet voordat je de zon ingaat.

Van oorlog tot schoonheid; bergamot heeft een kleurrijke geschiedenis. Welke andere manieren om deze plant te gebruiken zullen we verder nog ontdekken?

De geschiedenis van
tea tree

De geschiedenis van
lavendel

De geschiedenis van
pepermunt